25 Şubat 2011 Cuma

MUSA ANTER (Ape Musa)

 

 MUSA ANTER (Ape Musa)

“Türkiye’nin 55 yıllık girdisinin, çıktısının yeminli, canlı bir şahidiyim. Hem yalnız şahidi mi? Değil!.. Sanığıyım. Makhûmuyum.”
Musa Anter 1918 yılında Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Zivingê köyünde doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Musa Anter Fırat Öğrenci Yurdu’nu açtı. Yurdun kapısını, Kürt illerinden gelen kimsesiz ve yoksul gençlere açtı. Anter, “yurttaki öğrencilere komünizm aşılamak”la suçlandı. Baskılar artınca yurdu kapamak zorunda kaldı. Baskılar, Şehzadebaşı’nda açtığı Toros Kız Talebe Yurdu’nda da peşini bırakmadı; bu kez de asker kaçağı olmakla suçlandı. Köyüne döndü. Bir süre sonra Diyarbakır’da ‘bölücülük ve Kürtçülük’le suçlanıp tutuklandı. Tekrar İstanbul’a dönen Anter, yeniden Toros Kız Öğrenci Yurdu’nun işletmeciliğini aldı. Suadiye’deki evi, öğrenci, asker ve Kürt illerinden gelenlerle sürekli dolu olurdu. Bu durum devletin resmi belgelerine “Kürt Konsolosluğu” olarak geçti. Musa Anter cezaevinde olmasına rağmen “Kürt Konsolosluğu” devamlı açık tutuldu. Musa Anter yeniden Diyarbakır’a döndü. 1959’da ‘49’lar ve Devrimci Doğu Kültür Ocakları (DDKO) davalarından yargılandı. 12 Mart ve 12 Eylül askeri darbelerinden sonra birçok kez gözaltına alındı. 1944 yılında evlenen Anter, katledilinceye kadar ki sürede, ancak 11 yılını eşiyle birlikte geçirebildi. Cezaevlerinden arda kalan yıllarında ise, siyasal çalışmalarından dolayı eşi ve çocuklarından ayrı yaşadı. Öldürüldüğünde eşini görmeyeli beş yıl olmuştu. Gazeteci-yazar Musa Anter, birçok (Dicle Kaynağı, İleri Yurt, Dahg, Welat, Reşan, Tevb) dergi ve gazetede yazılar yazdı. Cezaevinde Kürtçe sözlük hazırladı. Halkın Emek Partisi (HEP) kurucu üyesi olan Anter, merkezi İstanbul’da bulunan Kürt Enstitüsü’nün başkanlığını da yapıyordu. En son olarak çalıştığı Özgür Gündem gazetesindeyken sürekli tehdit telefonları alıyordu. Bütün tehditlere rağmen Diyarbakır’ı ve gazeteyi terk etmedi. Yaşamı halkının özgürlüğü ve kurtuluşu için mücadele ile dolu olan Musa Anter, 20 Eylül 1992’de Diyarbakır’da kontrgerilla tarafından katledildi.

Eserleri

  • Hatıralarım I - Avesta Yayınları - Musa Anter Bütün Eserleri Dizisi
  • Hatıralarım II - Yön Yayıncılık / Ropörtaj-Belge-Anı-Biyografi Dizisi
  • Kımıl
  • Vakainame
  • Birina reş (Kara Yara)¨
  • Firat Marmara´ya Akar
------------------------------------------------------------------------------------------
 
Anter di sala 1920an de li gundê Zivingê ya girêdayî Stilîlê ya ser bi navçeya Mêrdîn Nisêbînê hate dinê. Wî hîn di temenekî piçûk de, bavê xwe winda kir û li ber destên dayika xwe ku muxtara gund bû, mezin bû. Apê Mûsa dibistana xwe ya seretayî li Mêrdînê û ya navîn û lîseyê li Adenê qedandibû.

Piştî xwendina lîsê ji bo felsefeyê bixwîne diçe Stanbolê û di zanîngehê de, gelek xwendevanên Kurd naskirin. Musa Anter, li ser daxwaza Fayiq Bucak dev ji felsefeyê diqere û qeyda xwe li beşê Huqûqê çêdike. Di wê demê de xwendevan û rewşenbîrên kurd ji bo pirsgirêka neteweyî dikevin nava tevgerê. Her wiha Apê Mûsa ji bo ku xortên Kurd li dora xwe kom bike û him ji aliyê madî ve, him ji aliyê manewî û siyasî ve xwedî li xwendevanên kurd derbikevin yûrda Dicle vekirin.

Piştî salek jî bi tevî hin hevalên xwe komeleya Hêvî ava kir, bi pêşniyaza van kesan komeleya şagirtan tê damezrandin.

Di sala 1944an de bi keça Evdirehman Zapsu Halê re dizewice û ji wan re 2 kurên bi navê Anter û Dîcle û keçek bi navê Rewşen çêdibin.

Musa Enter di sala 1948an de yûrda Firatê vedike û dest bi deranîna rojnameya çavkaniya Dicle dike. Piştî çend salên dirêj li Amedê bi navê "Ilerî Yurd" yanî welatê pêşketî dest bi deranîna rojnameyekê din dike û ew ji ber nivîsên xwe jî ji bo demekê tê gitin.

Di sala 1959an de ji ber doza 49an careke din tê girtin û tevlî 49 hevalên xwe 6 mehan di girtîgehê de dimîne. Mûsa Anter pirtûka xwe ya bi navê "Birîna Reş" di zindanê de dinivîsîne. Her wiha ferhenga kurdî ya bi 6 hezar peyvan pêkhatî, amade dike.

Di destpêka salên 60î de, di nava Partiya Çep ên Tirk de, bi awayekî fermî dikeve nava siyasetê. Di sala 1971an de careke din tê girtin û piştî ji girtîgehê derdikeve, di 1976an de vedgere gundê xwe, heta 1989an li gund dijî.

Piştî 89an vedigere Stanbolê, di gelek kovar û rojnameyan de, ji nû ve dest bi nivîsandinê dike û di heman demê de di nava Partiya HEPê de ji nû ve dikeve nava siyasetê. Musa Anter, piştî sala 1971an careke din vedigere Kurdistanê û li Amedê ji hêla hêzên dewletê ve tê girtin û bi 4 salan cezayê girtîgehê tê tewembarkirin. Ronakbîrê Kurd Mûsa Anter di sala 1976an de piştî serbestberdana ji zîndanê vedigere gundê Zivingê û jiyana xwe li wir berdewamdike. Di sala 1989an de careke din berê xwe dide bajarê Stanbolê û di gelek kovar û rojnameyan de nivîs û serpêhatiyên wî têne weşandin. Her wiha Apê Mûsa ku di gelek rojname û kovarên mîna Welat, Ülke, Ozgur Gundem û Ozgur Ulke de nivîsên wî têne weşandin, ji hêla xwendevanan ve bi balkêşî dihatin xwendin.

Roja 20 Îlona sala 1992an li kolanên Amedê ew bû hedefa dijminên çapemenî û ramana azad û jiyana xwe ji dest da û tevlî kerwanê şehîdên çapemeniyê dibe. Musa Anter li ser berga pirtûka xwe ya "Hatiralarim" de wiha dibêje:

    "Ez şahidê zindî û sondxwarî yê tengasiyên Tirkiyê yê 55 sala me. Gelo ez tenê şahid im? Na! Ez her wiha mehkûm, bersuç û dozdarê Tirkiyê me."


BERHEM:
    * Birîna Reş - 1959
    * Kımıl - 1962
    * Ferhenga Kurdî - Istanbul, 1967
    * Hatıralarım, cîld 1 - Istanbul, 1991
    * Hatıralarım, cîld 2 - Istanbul, 1992
    * Çinara Min, Istanbul, weşanên avesta

7 Şubat 2011 Pazartesi

MezopotamyA


"..ilk kent burada kuruldu, ilk kanun burada yapıldı.

matematik, astronomi dersleri ilk burada verildi. son buzul çağı'nın bitiminden yunan ve roma'nın doğuşuna kadar ortaya çıkan en uygar topluluklar mezopotamya'da yaşadı.
avcılık ve toplayıcılıktan çiftçiliğe geçiş devrimi burada gerçekleşti. insan tanrı'yı aramaya bu havzada başladı.
ilk tapınaklar ve kentler bu toprakların vadilerinde inşa edildi. ilk madenci, ilk örsün üzerine koyduğu madene ilk çekici burada salladı.
ilk yazı, ilk krallar ve ilk imparatorlar burada görüldü. uygarlığın kalbi mezopotamya, yani dicle ve fırat ırmaklarıyla sulanan verimli düzlüklerdi.
büyük iskender'in mezopotamya'yı fethettiği tarihe kadar süren ilk dönem mezopotamya uygarlığı tam 10 bin yıl sürdü. sonra ikinci mezopotamya dönemi diyebileceğimiz devir başladı. mecusiler buradaydı. ilk yahudiler ve ilk hıristiyanlar da bu topraklardan çıktı.
hz. muhammed'den önceki tüm peygamberler mezopotamya'nın ağaçlarından yapılan beşiklerde sallanarak büyüdü.
uygarlıklar uygarlıkların üzerine kuruldu, krallar eski krallıkları yok ederek tahta çıktı, gün geldi taş taş üstünde kalmadı. pagan tapınaklarından alınan taşlarla kiliseler, camiler, yeni çarşılar, evler, kütüphaneler kuruldu.
mezopotamya olmasaydı heykel, resim, müzik, edebiyat, tiyatro olmazdı. ilk oyuncaklar dicle ve fırat nehirlerinin kesiştiği noktalarda ortaya çıktı.
dağınık ve düzenli savaşların yapıldığı ilk yer de burasıydı, düzenli orduların organize edildiği kışlalar da ilk kez burada inşa edildi.
tekerlek mö 3500'de burada bulundu, ilk kızaklar, tekneler, kalyonlar, savaş arabaları burada imal edildi. iki nehir arasında kurulan mezopotamya'nın büyük bölümünde ırmak ve kanallarla ulaşım yapıldı, mallar taşındı. basra körfezi ve akdeniz'e açılan ilk gemiler bu kıyılardan kendilerini suya bıraktı.."


http://www.facebook.com/MezopotamyA.Mardiin